SERIKALI KUENDELEA KUSIMAMIA NA KUDHIBITI FEDHA KATIKA MAMLAKA ZA SERIKALI ZA MITAA

  Waziri wa Nchi,Ofisi ya Waziri Mkuu Tawala za Mikoa Na Serikali za Mitaa Hawa Ghasia akieleza kwa waandishi wa Habari(Hawapo Pichani) kuhusu Mikakati Madhubuti ya ukusanyaji mapato na Matumizi bora ya fedha zinazotolewa na Serikali kwa ajili ya miradi ya maendeleo katika Mikoa na Halmashauri zote nchini, wakati wa Mkutano na waandishi wa habari leo Jijini Dar es Salaam.Kulia ni Mkurugenzi wa Idara ya Habari (MAELEZO) Bw. Assah Mwambene.

 -Baadhi ya waandishi wa Habari waliohudhuria Mkutano wa Waziri wa Nchi,Ofisi ya Waziri Mkuu Tawala za Mikoa Na Serikali za Mitaa Hawa Ghasia, Katika Ukumbi wa Idara ya Habari(MAELEZO) Leo Jijini Dar es Salaam.Picha na Hassan Silayo.

MAELEZO YA WAZIRI WA NCHI OWM-TAMISEMI KWA VYOMBO YA HABARI KUHUSU USIMAMIZI NA UDHIBITI WA FEDHA KATIKA MAMLAKA ZA SERIKALI ZA MITAA

1.                 UTANGULIZI

Usimamizi wa fedha katika ngazi ya Mamlaka za Serikali za Mitaa unaongozwa na Sheria, Kanuni na Taratibu mbalimbali ambazo ni pamoja na:-

i.       Sheria ya Fedha ya Mamlaka za Serikali za Mitaa Sura ya 290  ambayo inaainisha Mamlaka na taratibu mbalimbali zinazohusu Usimamizi wa fedha kwenye Mamlaka za Serikali za Mitaa. 

ii.    Sheria ya Usimamizi wa Manunuzi ya Umma ya mwaka 2004 na kanuni zake za Mwaka 2005.

iii. Kanuni za Usimamizi wa fedha katika Mamlaka za Serikali za Mitaa ambazo ni Mwongozo katika utaratibu na Usimamizi wa fedha kama ifuatavyo:-

–       Memoranda ya usimamizi wa fedha katika Mamlaka za Serikali za Mitaa ya mwaka 1997 kama ilivyorekebishwa mwaka 2009 (Local Government Financial Memorandum),

–       Kanuni za Kudumu za Halmashauri,

–       Kanuni za uanzishaji na uendeshaji wa Bodi za Zabuni katika Mamlaka za Serikali za Mitaa za mwaka 2007,

–       Mwongozo wa uhasibu katika Mamlaka za Serikali za Mitaa (Local Authority  Accounting Manual) wa mwaka 2009,

–       Mwongozo wa ukaguzi wa ndani wa mwaka 2005, na

–       Mwongozo wa mipango na bajeti unaotolewa kila mwaka.

Usimamizi wa Sheria na Kanuni tajwa hapo juu ni nguzo muhimu katika kuimarisha utawala bora katika usimamizi wa fedha.Katika masuala haya, Ofisi ya Waziri Mkuu-TAMISEMI inasimamia kwa karibu kuhakikisha Mamlaka za Serikali za Mitaa zinatekeleza majukumu yake inavyopaswa.

Usimamizi wa fedha katika ngazi ya Mamlaka za Serikali za Mitaa umegawanyika katika maeneo makuu yafuatayo:-

1.     Vyanzo vya fedha (Financing Resources) - fedha za kuendeshea shughuli mbalimbali za Halmashauri;

2.     Utumiaji wa fedha (Uses of Finance) - matumizi ya fedha zilizokusanywa na kupokelewa; na

3.     Udhibiti wa rasilimali (Controlling of Resources) - Namna ya kudhibiti ubadhirifu au upotevu wa aina yeyote ile unaohusu rasilimali za Serikali za Mitaa.

2.                 VYANZO VYA FEDHA ZA MAMLAKA ZA SERIKALI  ZA MITAA

Wajibu wa msingi wa Mamlaka za Serikali za Mitaa ni kutoa huduma za msingi za kijamii na kusimamia Utawala Bora. Gharama za utoaji huduma hizo unatokana na mapato ya kodi, ushuru na ada mbalimbali, ruzuku toka Serikali Kuu, pamoja na misaada toka kwa Washirika wa Maendeleo na Mikopo kutoka kwenye Taasisi mbalimbali za fedha. Hivyo vyanzo vya fedha zaMamlaka za Serikali za Mitaa kisheria vimegawanyika katika makundi matatu yafuatayo:-

2.1            Mapato ya Ndani (Own Source Revenue).

Kwa mujibu wa Sheria ya Fedha za Serikali  za Mitaa Sura ya 290 Kifungu cha 6, 7, 8 na 9 vyanzo mbalimbali vya mapato vimeainishwa kwa Halmashauri za Jiji, Miji, Wilaya na Vijiji. Vyanzo vilivyotajwa katika Vifungu hivyo vinatoa nafasi kwa Mamlaka za Serikali za Mitaa husika kutunga Sheria Ndogo zitakazowezesha Mamlaka hizo kukusanya mapato kutokana na vyanzo hivyo. Miongoni mwa mapato hayo ni ushuru wa leseni, ushuru wa kodi ya huduma, ushuru wa mazao, Kodi ya majengo, ushuru wa magulio na masoko na ada za kuegesha magari.

Mapato ya Halmashauri kutoka vyanzo vyake vya ndani kwa miaka nane (2005 -2013) iliyopita yanaonesha kuwa makisio na makusanyo ya mapato ya Mamlaka za Serikali za Mitaa yamekuwa yanaongezeka. Mfano, kwa miaka mitano iliyopita yaani Mwaka 2008/09 makisio yalikuwa ni shilingi bilioni 107.6na makusanyo halisi yalikuwa shilingi bilioni 93.7 ambayo niasilimia 87 ya makadirio. Kwa mwaka wa fedha 2009/10 makadirio yalikuwa shilingi bilioni 130.9 ambapo makusanyo yalikuwa shilingi bilioni 117.8 sawa na asilimia 90 ya makadirio. Mapato haya yameendelea kuongezeka mwaka hadi mwaka ambapo kufikia Mwaka 2012/13 makadirio yalikuwa kukusanya shilingi bilioni 328.4 na makusanyo yalikuwa shilingi bilioni 240.9sawa na asilimia 73.3. Ongezeko la makadirio kwa miaka hii nane yaani kutoka 2005/06 hadi 2012/13 ni sawa na asilimia  512.9wakati makusanyo yameongezeka kwa asilimia 389. Mtiririko wa mapato hayo kwa kipindi hicho ni kama inavyoonekana katika jedwali lifuatalo:

Mwenendo Wa Mapato ya Ndani ya Halmashauri kuanzia Mwaka 2005/6 Hadi Mwaka 2012/13
Mwaka	Makadirio	Makusanyo Halisi	% Ya Makusanyo
2005/06	53,593,591,293	49,291,049,660	92.0
2006/07	63,385,237,737	61,411,259,961	96.9
2007/08	80,136,598,991	79,770,210,999	99.5
2008/09	107,628,203,817	93,752,903,592	87.1
2009/10	130,887,328,313	117,783,506,345	90.0
2010/11	175,084,789,727	158,279,374,601	90.4
2011/12	310,962,562,609	195,524,503,634	62.9
2012/13	328,450,131,918	240,908,504,656	73.3

Mwenendo wa ukusanyaji wa mapato unaonesha kuwa Mamlaka za Serikali za Mitaa zimeendelea kujitahidi katika ukusanyaji. Hata hivyo Serikali inaendelea kuzijengea uwezo Halmashauri ili ziweze kufikia malengo ya ukusanyaji waliojiwekea. Kwa sasa Serikali kwa kushirikiana na Washirika wa Maendeleo imeendelea kufanya yafuatayo:-

·        OWM – TAMISEMI imekamilisha utafiti wa vyanzo vya mapato katika Mamlaka za Serikali za Mitaa 30 (za majaribio) katika kipindi cha Julai – Septemba, 2013, ambapo vyanzo mbalimbali vipya vinavyoweza kutozwa Kodi vimeibuliwa kama Kodi ya majengo kwa Halmashauri za Wilaya, Ushuru wa Mifugo, Ushuru wa Minara ya Simu, Ushuru wa nyumba za kulala wageni uliofutwa awali nk. Maeneo hayo yatapanua wigo wa mapato wa Halmashauri pamoja na maeneo yanayotakiwa kufanyiwa marekebisho ya Kisheria (Sheria ya Fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa ya mwaka 1982) ili kuongeza wigo wa mapato. Vile vile, utafiti huo umeangalia njia za kuongeza ufanisi katika ukusanyaji wa mapato pamoja na njia za malipo rahisi ili kupunguza kero na umbali kwa walipaji hasa katika kulipa kupitia teknolojia rahisi za malipo kwa kutumia M- Pesa, Tigo – Pesa, Max- Malipo, n.k.

·        OWM-TAMISEMI kwa kushirikiana na Wizara ya Viwanda na Biashara imerudisha Ada za Leseni za Biashara kuanzia mwezi Julai, 2013 ili kuziwezesha Mamlaka za Serikali za Mitaa kuongeza vyanzo vya ukusanyaji wa mapato.

·        OWM-TAMISEMI itaendelea kusimamia kikamilifu Mamlaka za Serikali za Mitaa katika kuhakikisha zinakusanya mapato yake ya ndani ipasavyo ikiwa ni pamoja na kutumia mifumo ya kielektroniki ya usimamizi wa mapato yaani “Local Government Revenue Collection System (LGRCS)” na “i-TAX”kwa lengo la kuboresha usimamizi na udhibiti wa mapato ya ndani ya Halmashauri na kuhakikisha mapato haya yanatumika inavyopaswa.

·        Halmashauri zimeendelea kuchukua hatua za Kisheria kwa Mawakala wote ambao hawajawasilisha makusanyo ya mapato pamoja na wale wote wanaokwepa kulipa ushuru kulingana na taratibu zilizopo. Mfano mwaka 2011/12 Mawakala 35 wa ukusanyaji mapato katika Halmashauri mbalimbali wamefikishwa Mahakamani kwa kutowasilisha makusanyo kulingana na makubaliano.

·        OWM-TAMISEMI imeendelea kuzielekeza Halmashauri zote nchini kubuni vyanzo vipya vya mapato kulingana na uwezo na uchumi wa maeneo yao ili kuwaongezea kipato. Kadhalika, maelekezo yametolewa kwa Halmashauri kuhakikisha kodi zinazotozwa sasa zinakusanywa kikamilifu na kwamba mbinu za ukusanyaji zinaboreshwa ili kuongeza mapato. Mikoa nayo imeagizwa kutekeleza jukumu lake la msingi la kuzisaidia na kusimamia Halmashauri ipasavyo ikiwemo eneo la ubunifu wa vyanzo vya mapato.

2.2            Ruzuku toka Serikalini na kwa Washirika wa Maendeleo

Mamlaka za Serikali za Mitaa kwa mujibu wa Kifungu cha 10 cha Sheria ya Fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa zinapaswa kupokea ruzuku toka Serikali Kuu ili kulipia gharama za utoaji wa huduma mbalimbali kama Afya, Elimu, Kilimo, Barabara na maji. Ruzuku hii ni kwa ajili ya Matumizi ya Kawaida, Mishahara na Utekelezaji wa Miradi ya Maendeleo. Suala la kupeleka fedha za ruzuku katika MSM linategemea upatikanaji wa fedha za makusanyo ya ndani ya Serikali na kutoka kwa Washirika wa Maendeleo. Pale ambapo Serikali Kuu imekusanya mapato kidogo kutoka katika vyanzo hivyo, upelekaji wa fedha katika MSM nao huwa mdogo.

2.3            Mikopo ya Mamlaka za Serikali za Mitaa

Mamlaka za Serikali za Mitaa kwa mujibu wa Kifungu cha 11 cha Sheria ya Fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa Sura 290  zina fursa ya kukopa kutoka katika Taasisi za fedha na Mabenki ili kupata fedha kwa ajili ya utekelezaji wa miradi ya maendeleo. Hadi kufikia Juni, 2013 Halmashauri zipatazo 21 zimepatiwa Mikopo kupitia Taasisi za binafsi za Fedha. Pia Kifungu na 12 cha Sheria hiyo kinatoa nafasi kwa Halmashauri kutumia fedha zaidi ya akiba iliyopo Benki kwa kupata kibali cha Waziri mwenye Dhamana ya Mamlaka za Serikali za Mitaa.

Kadhalika, Mamlaka za Serikali za Mitaa zinaruhusiwa kukopa fedha kutoka Bodi ya Mikopo ya  Serikali za Mitaa. Hadi kufikia Septemba, 2013 Bodi ya Mikopo ya Serikali za Mitaa imeweza kutoa mikopo ya jumla ya Shs. 6,935,736,734/=. Aidha, zipo Halmashauri zilizowasilisha maombi ya mikopo ambayo yanaendelea kushughulikiwa ili yaweze kupata vibali vya kukopa. OWM – TAMISEMI imendaa Mwongozo maalum unaozielekeza Mamlaka za Serikali za Mitaa kuzingatia taratibu muhimu za kufuatwa kabla ya kuwasilisha maombi ya Vibali vya mikopo.

3.                 UTUMIAJI WA FEDHA

Usimamizi katika matumizi ya fedha za Umma unaanzia katika utengenezaji wa bajeti. Serikali huandaa Mwongozo wa namna ya kuandaa bajeti kila mwaka ambapo Mamlaka za Serikali za Mitaa huutumia kuandaa bajeti zao kwa kuzingatia ushirikishwaji wa jamii katika kuibua Miradi ya Maendeleo kulingana na mahitaji ya eneo husika. Katika Usimamizi wa Mapato na Matumizi ya Fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa, Kanuni za Usimamizi wa Fedha wa Mamlaka za Serikali za Mitaa (LAFM, 2009) zimeainisha wajibu na majukumu ya makundi mbalimbali ya Viongozi na Watendaji katika Mamlaka hizo ambao wana wajibu wa kusimamia matumizi hayo kama ifuatavyo:

3.1            Waziri mwenye Dhamana ya Mamlaka za Serikali za Mitaa

Kuhakisha kuwa upo usimamizi madhubuti wa mapato na matumizi katika Mamlaka za Serikali za Mitaa; kuwezesha kuwepo kwa usalama wa fedha kwa ajili ya shughuli za Mamlaka za Serikali za Mitaa na kuhakikisha kuwa Mamlaka za Serikali za Mitaa zinatekeleza shughuli zake kwa mujibu wa mipango na bajeti ikiwemo kuziwezesha ili ziweze kutoa huduma bora kwa wananchi. Kadhalika kuchukua hatua stahiki kwa Watendaji watakaobainika kufanya ubadhirifu wa mali ya umma.

3.2            Mkuu wa Mkoa.

Kuhakiki na kupitia taarifa za mapato na matumizi ikiwemo zile za utekelezaji wa miradi ya maendeleo za kila robo mwaka; kutoa ushauri katika mipango na bajeti za Halmashauri; kupitia taarifa za Mkaguzi wa Ndani za kila robo mwaka; kupitia taarifa za Kamati za Ukaguzi (Audit Committee), kufanya ukaguzi maalum wa masuala ya fedha na kuchukua hatua stahiki kulingana na Sheria, Taratibu na Kanuni zilizopo.

3.3            Baraza la Madiwani.

Baraza la Madiwani lina wajibu wa kutoa maamuzi katika masuala yote ya usimamizi wa utekelezaji wa shughuli za Mamlaka za Serikali za Mitaa ikiwemo kuidhinisha mipango na bajeti za Halmashauri; kujadiliana, kukubali au kukataa mapendekezo ya taarifa za utekelezaji zilizowasilishwa na Kamati za Kudumu pamoja na kuchukua hatua stahiki kwa watumishi walioenda kinyume na Sheria.

3.4            Kamati ya Fedha na Uongozi.

Kudhibiti na Kusimamia Mapato na Matumizi ya Halmashauri kwa kupitia taarifa za mapato na matumizi ya kila mwezi; taarifa za utekelezaji wa Miradi ya Maendeleo ya kila robo mwaka; taarifa za Mkaguzi wa ndani na zile za Kamati ya Ukaguzi. Pia kuidhinisha mipango na bajeti ya mwaka ya Halmashauri; kupitia taarifa za Bodi ya Zabuni; kupitia taarifa za Kitengo cha Manunuzi cha Halmashauri (PMU),  na kusimamia uwasilishaji wa  taarifa za mwisho wa mwaka wa fedha kwa Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali. 

3.5            Menejimenti ya Halmashauri.

Mkurugenzi ndiye Afisa Masuuli wa Halmashauri kwa hiyo kwa kushirikiana na Wakuu wa Idara, anao wajibu wa kuhakikisha kuwa Halmashauri ina mfumo rasmi na wa kuridhisha wa usimamizi wa fedha; Sheria, Kanuni na Miongozo ya Usimamizi wa fedha inafuatwa kwa ukamilifu na Idara zote katika utekelezaji wa shughuli za Halmashauri; kusimamia Mapato, Matumizi, Mali na Madeni yote ya Halmashauri; kujibu Hoja za ukaguzi za Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali, Mkaguzi wa Ndani na Kamati zozote za Ukaguzi kwa wakati na ukamilifu; pamoja na kuhakikisha kuwa Madiwani wanapewa taarifa zinazohusu masuala ya fedha kwa wakati.

Katika kutekeleza majukumu haya ya usimamizi kwa upande wa matumizi, zipo taarifa mbalimbali zinazoandaliwa katika ngazi zote zinazoonesha mapato yaliyopatikana na namna fedha hizo zilivyotumika. Lengo ni kuona fedha hizi zimetumika katika maeneo yaliyokusudiwa na kwamba thamani ya fedha hizo inaonekana ili hatimaye kutoa huduma za msingi kwa wananchi.

Taarifa hizi huonesha mapato na matumizi ya Mamlaka za Serikali za Mitaa ikiwemo miradi ya maendeleo na  hupitiwa na Vikao na Kamati mbalimbali  zikiwemo; Baraza la Madiwani, Kamati ya Huduma za Jamii, Kamati ya Huduma za Kiuchumi na Kamati ya Fedha na Uongozi/Mipango).

 Kamati ya Fedha na Uongozi inakutana kila mwezi. Baraza la Madiwani na Kamati za Huduma za Jamii na Huduma za Kiuchumi hukutana angalau mara moja kila robo mwaka. Kamati hizi hujadili  na kujiridhisha kama taarifa hizi ni sahihi na kama zinawakilisha matakwa ya wananchi kwa mujibu wa mipango na bajeti za kila mwaka. Matakwa ya wananchi yanapatikana kwa kuwahusisha na kuwashirikisha katika Vikao vya kupanga na kuamua vipaumbele vinavyotokana na mazingira, nyakati na mahitaji waliyonayo.

Taarifa hizi hupelekwa ngazi ya Mkoa ambapo huthibitishwa usahihi wake, kuunganishwa na kuwasilishwa OWM-TAMISEMI kwa uchambuzi na kutoa maamuzi mbalimbali.

4.                 UDHIBITI WA RASILIMALI

Serikali inawajibika kwa wananchi ambao ni walipa kodi na Washiriki wa Maendeleo wanaotupatia misaada kuhakikisha kuwa fedha zao zinatumika kwa maendeleo ya nchi na hazifujwi.

4.1             Mfumo wa Usimamizi wa Fedha (Epicor 9.05)

Ili kuhakikisha kunakuwepo matumizi sahihi ya fedha na utoaji taarifa, Serikali ilianzisha mfumo wa kudhibiti matumizi ya fedha yaani “Intergrated Financial Management System (IFMS)”. Katika Serikali kuu maboresho haya yalianza na Wizara 5 za Kisekta na upande wa Serikali za Mitaa mfumo huu ulifanyiwa majaribio kwenye Halmashauri 38 mwaka 1999-2002.  Mfumo wa IFMs (Epicor 9.05) ulioanzishwa unasaidia utunzaji wa kumbukumbu za kihasibu na usimamizi wa fedha ikiwa ni pamoja na utumiaji wa mfumo katika kutunza hesabu za Halmashauri. Hadi sasa Mikoa 21 na Halmashauri 133 zimeunganishwa kwenye mfumo huu na mpango wa Serikali hadi kufikia mwaka wa fedha 2014/2015 ni kuunganisha pia Mikoa na Halmashauri mpya zote zilizoanzishwa.

Mfumo huu wa usimamizi wa fedha upo ili kudhibiti upotevu na matumizi mabaya na pia unauhakikishia umma kwamba kuna matumizi mazuri ya fedha  na rasilimali nyingine, uwajibikaji, uwazi, na kwamba matumizi ya fedha hizo yanaonesha thamani halisi ya fedha zilizotumika (value for money).

4.2             Vyombo vingine vya udhibiti

Pamoja na kuwepo kwa maelezo ya wazi kuhusu wajibu na majukumu ya kila Kiongozi na Mtendaji, Sheria, Kanuni na Taratibu za usimamizi wa fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa  zimeainisha mfumo na vyombo vinavyoangalia utekelezaji wa shughuli za Halmashauri zilizopangwa ikiwemo kuhakikisha miongozo bora ya Uhasibu na utunzaji fedha inazingatiwa. Vyombo hivyo ni pamoja na:-

a.     Mkaguzi wa Ndani

Halmashauri zinapaswa kuwa na Mkaguzi wa Ndani kwa mujibu wa Kifungu cha 45 cha Sheria za Mamlaka za Serikali za Mitaa. Wajibu wake ni kukagua na kutathmini umadhubuti na ukamilifu wa Mfumo wa Udhibiti wa ndani ambao umewekwa kuhakikisha malengo ya Taasisi yanafikiwa. Serikali imeendelea kuboresha Kitengo cha Ukaguzi wa Ndani cha Halmashauri kwa kuwapatia vitendea kazi na mafunzo mbalimbali ili kuwajengea uwezo katika kuhakikisha udhibiti wa rasilimali za Halmashauri unaimarika.

b.    Kamati ya Ukaguzi ya Halmashauri

Kamati ina wajumbe wa ndani na nje ya Halmashauri. Wajibu wake ni kutathmini mpango kazi na taarifa za Mkaguzi wa Ndani,  kuhakikisha taarifa za Mapato na Matumizi ni sahihi, za kuaminika na kamilifu (accurate, reliable and complete), hivyo kupunguza/kuondoa uwezekano wa kupata hati chafu za Ukaguzi kutoka kwa Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali.  Kadhalika kutoa maoni na ushauri kwa Afisa Masuuli kuhusu masuala yanayohusu hoja mbalimbali za ukaguzi na udhaifu wa usimamizi wa fedha ili kurekebisha kasoro zilizobainika na hatimaye kuwezesha rasilimali kutumika kwa uadilifu na kwa madhumuni yaliyokusudiwa.

c.      Kamati ya Bunge ya Kudumu ya Hesabu za Serikali za Mitaa (LAAC)

Kamati hii ina wajibu wa kupitia taarifa za fedha zinazowasilishwa na Mdhibiti  na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali za kila mwaka pamoja na majibu ya hoja hizo; kuchambua na kuhakiki taarifa za mapato, matumizi na utekelezaji wa miradi ya maendeleo katika Mamlaka za Serikali za Mitaa pamoja na kuhakiki miradi ya maendeleo na matumizi ya mifuko ya pamoja. Katika kutekeleza majukumu hayo, Kamati hufanya Vikao ambapo Halmashauri hutakiwa kuwasilisha taarifa zao za mapato na matumizi na kisha kujadiliwa na kupewa maelekezo au mapendekezo ya namna ya kuboresha utendaji wa kazi. Aidha Kamati pia hutembelea na kukagua miradi ya maendeleo kulingana na mipango ya Halmashauri ili kuona kama thamani ya fedha imepatikana na huduma hizo zinakidhi mahitaji ya wananchi.

OWM – TAMISEMI inaendelea kushirikiana na Kamati ya Bunge ya Kudumu ya Hesabu za Serikali za Mitaa ili kuhakikisha kuwa Sheria, Kanuni na Taratibu za Fedha za Serikali za Mitaa zinafuatwa na kila mhusika, pamoja na kuona kuwa Halmashauri zinajirekebisha na kuendelea kupata Hati Safi. Vilevile Ofisi hii pia imeendelea kuhakikisha kuwa inawachukulia hatua za kinidhamu Watendaji ambao siyo waadilifu katika masuala ya fedha kwa mujibu wa Sheria.

d.    Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali.

Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali kwa mujibu wa Kifungu namba 48 cha Sheria ya Fedha ya Mamlaka ya Serikali za Mitaa amepewa Mamlaka ya kukagua rasilimali, mifumo ya uendeshaji, utekelezaji wa shughuli za Miradi ya Maendeleo ya Mamlaka za Serikali za Mitaa, na kwa mujibu wa Sheria ya Ukaguzi namba 19/2008 anapaswa kukagua na kutoa taarifa yenye hati za maoni kuhusu taarifa za fedha jinsi zinavyoonesha utekelezaji wa shughuli za Mamlaka za Serikali za Mitaa kila mwaka pamoja na Kufanya ukaguzi maalum pale inapobidi.

Kiuhalisia Halmashauri zimeendelea kufunga vitabu na kuwasilisha hesabu hizo kwa Wakaguzi kwa wakati. Kwa mujibu wa taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali, hali ya usimamizi na utunzaji wa vitabu vya hesabu za fedha kwenye Mamlaka za Serikali za Mitaa imeendelea kuimarika. Mtiririko wa Hati kwa Mamlaka za Serikali za Mitaa unaonesha kuwa hati zisizoridhisha zimeendelea kupungua, mfano mwaka 2011/12 hakuna Halmashauri iliyopata Hati isiyoridhisha ikilinganishwa na Halmashauri nne za mwaka 2005/06. Kadhalika kwa miaka nane iliyopita hati safi zimeendelea kuongezeka ambapo mwaka 2011/12 Halmashauri 104 sawa na asilimia 78 zilipata Hati Safi ikiwa ni ongezeko la Halmashauri 51 kutoka Halmashauri 53 za mwaka 2005/06.

Mwenendo wa matokeo ya Ukaguzi wa Hesabu za Mamlaka za Serikali za Mitaa kwa miaka nane (8) ni kama inavyoonekana katika jedwali linalofuata.

Mwaka	Hati Safi	Asilimia	Hati Yenye shaka	Asilimia	Hati Chafu	Asilimia	Hakuna maoni (Disclaimer	Asilimia	Jumla
2004/5	62	53%	51	44%	4	3%	-	-	117
2005/6	53	43%	67	54%	4	3%	-	-	124
2006/7	100	81%	24	19%	-	-	-	-	124
2007/8	72	54%	61	46%	-	-	-	-	133
2008/9	77	58%	55	41%	1	1%	-	-	133
2009/10	66	49%	64	48%	4	3%	-	-	134
2010/11	72	54%	56	42%	5	4%	-	-	133
2011/12	104	78%	29	21%	-	-	1	1	134

Ni mategemeo ya Serikali kuwa Halmashauri nyingi zaidi zitaendelea kupata hati safi kutokana na jitihada mbalimbali za udhibiti na usimamizi wa fedha zinazoendelea ikiwemo matumizi ya mfumo wa IFMS-Epicor 9.05, pamoja na uimarishwaji wa Kitengo cha Ukaguzi wa Ndani wa Halmashauri pamoja na Ofisi za Mikoa zinazosimamia utekelezaji wa shughuli za Halmashauri kwa karibu zaidi.

HATUA ZA KINIDHAMU ZILIZOCHUKULIWA KWA WATENDAJI

Pamoja na kuimarika kwa usimamizi wa rasilimali za MSM, kumekuwepo na vitendo vya baadhi ya Watendaji katika ngazi hizo kufuja mali za umma kinyume na taratibu zilizopo. Hata hivyo Serikali imeendelea kuwachukulia Watumishi hao hatua za Kinidhamu na Kisheria kulingana na makosa waliyofanya. Hatua hizi ni pamoja na kufukuzwa kazi, kupewa onyo, kuvuliwa madaraka, kushushwa mshahara, kufikishwa Mahakamani pamoja na kutakiwa kurejesha fedha zilizopotea. Hatua hizo zimekuwa zikichukuliwa pale inapobainika au kuthibitika Watumishi wameshindwa kutekeleza wajibu wao. Hadi kufikia mwezi Septemba, 2013 hatua za Kinidhamu/Kisheria zimechukuliwa kwa Watumishi mbalimbali waliofanya ubadhirifu kama inavyoonesha katika mchanganuo hapa chini:-

Jumla ya Wakurugenzi 53, Wakuu wa Idara 65 na Watumishi wengine 749 katika Mamlaka za Serikali za Mitaa wamechukuliwa hatua mbalimbali za kinidhamu kufuatia kuhusishwa na ubadhirifu wa fedha za umma kama ifuatavyo:-

1.     Wakurugenzi;                

(i)               Waliofukuzwa Kazi ni mmoja (1),

(ii)            Waliosimamishwa kazi ni sita (6),

(iii)         Waliovuliwa Madaraka ni ishirini na tano (25),

(iv)          Waliopewa ONYO ni kumi na mbili (12),

(v)             Waliofikishwa Mahakamani ni nane (8) na

(vi)          Walioshushwa mshahara ni mmoja (1).

2.     Wakuu wa Idara;

(i)               Waliofukuzwa kazi ni 14,

(ii)            Waliosimamishwa kazi ni 12,

(iii)     Waliopewa ONYO ni 16,

(iv)     Waliovuliwa madaraka ni tisa (9),

(v)             Waliofikishwa Mahakamani ni 13 na

(vi)     Waliofikishwa Polisi na TAKUKURU ni mmoja (1).

3.     Watumishi wengine;

(i)               Waliofukuzwa kazi ni 217,

(ii)            Waliosimamishwa kazi ni 168,

(iii)         Walioshushwa cheo ni wanne (4),

(iv)          Walioshushwa cheo ni 28,

(v)             Waliopewa ONYO ni 85,

(vi)          Waliofikishwa Mahakamani ni 212 na

(vii)       Waliofikishwa Polisi na TAKUKURU ni 35.

CHANGAMOTO ZINAZOZIKABILI MAMLAKA ZA SERIKALI ZA MITAA

Pamoja na jitihada za Serikali za kuhakikisha MSM zinawezeshwa ili kutoa huduma bora kwa wananchi bado, zipo changamoto mbalimbali ambazo zinaendelea kupatiwa ufumbuzi. Miongoni mwao ni pamoja na:-

1.     Utegemezi mkubwa wa fedha za Ruzuku kutoka Serikali Kuu ili kutekeleza shughuli za maendeleo. Mapato ya ndani ya Halmashauri yanayokusanywa hayatoshi kukidhi mahitaji ya wananchi hivyo kuzifanya Mamlaka za Serikali za Mitaakutegemea Ruzuku na Misaada ya Washiriki wa Maendeleo. Hata hivyo, Halmashauri zimeendelea kuhimizwa kubuni vyanzo vipya vya mapato na kuhakikisha vile vilivyopo vinakusanywa kwa ukamilifu.

2.     Baadhi ya watumishi kutokuwa waaminifu na kuendelea kutumia fedha za umma isivyo halali.

3.     Uhaba wa watumishi na vitendea kazi.

4.     Baadhi ya wadau mbalimbali kutokukubali Mfumo wa usimamizi wa fedha ulioanzishwa wa IFMS – Epicor 9.05.

MIKAKATI ILIYOWEKWA KUONGEZA UWAJIBIKAJI NA NIDHAMU KATIKA MATUMIZI NA KUDHIBITI UBADHIRIFU WA MALI/FEDHA ZA UMMA

Mikakati iliyowekwa na Serikali ili kuongeza uwajibikaji na udhibiti wa mali za Umma ni kama ifuatavyo:-

1.     Kutoa maelekezo kwa Halmashauri zote nchini kufanya ukaguzi wa mara kwa mara hususan katika miradi ya maendeleo kwa kutumia vyombo vifuatavyo:-

a.     Timu ya Menejimenti ya Halmashauri (CMT),

b.    Kamati ya Fedha Uongozi na Mipango,

c.      Kitengo cha Ukaguzi wa Ndani,

d.    Kamati ya Ukaguzi ya Halmashauri, na

e.     Ofisi ya Mkuu wa Mkoa.

2.     Kuendelea kuzijengea uwezo Sekretarieti za Mikoa ili ziweze kushauri na kusimamia utekelezaji wa shughuli za Halmashauri ikiwemo ukaguzi wa miradi ya maendeleo na kuchukua hatua stahiki wa watumishi watakaobainika kufanya ubadhirifu.

3.     Kuendelea kuimarisha Kitengo cha Ukaguzi wa Awali  na Kitengo cha Ukaguzi wa Ndani wa Halmashauri kwa kuwapatia Wakaguzi wa ndani vitendea kazi ili kurahisisha ufuatiliaji katika maeneo yao, sambamba na kuendelea kufanya mafunzo kwa Wakaguzi wote wa Ndani  wa Halmashauri na wale walio Mkoani.

4.     Viongozi wa OWM-TAMISEMI pamoja na Wataalam kuendelea kufuatilia na kufanya ukaguzi kwa Mikoa na Halmashauri kwa lengo la kuangalia uendeshaji wa shughuli za Halmashauri ikiwa ni pamoja na Miradi ya Maendeleo.Pia kupeleka nyenzo kama magari, pikipiki na Kompyuta. 

5.     Kuendelea kuimarisha mifumo ya uhasibu na udhibiti wa ndani  kupitia Mfumo wa usimamizi wa fedha wa IFMS-  EPICOR 9.05 kwa upande wa “technical“ na “application“ ili kuhakikisha nidhamu ya bajeti na taratibu za matumizi ya fedha vinafuatwa. Hii itahusisha marekebisho katika Mtandao wa mawasiliano hususan Halmashauri za pembezoni pamoja na kukamilisha “module” mbalimbali zitakazotumika katika uaandaji wa taarifa za fedha na ufungaji wa Hesabu. Mfumo pia utaendelea kutumika kufuatilia kwa karibu na kudhibiti matumizi yanayofanywa na Halmashauri moja kwa moja kulingana na Sheria za Fedha.

6.     Kufunga Mfumo wa IFMS-EPICOR 9.05 katika Halmashauri na Mikoa mipya iliyoanzishwa pamoja na kutoa mafunzo kwa Waweka Hazina na Wahasibu wa Halmashauri JUU ya namna ya kuutumia ipasavyo.

7.     Kuendelea kutoa miongozo mbalimbali kwa Mikoa na Halmashauri juu ya matumizi sahihi ya fedha za Umma pamoja na kuendelea kuchukua hatua za kinidhamu kwa watumishi wanaobainika kufanya ubadhirifu wa mali ya Umma kulingana na Sheria zilizopo.

8.     Kuendelea kutoa mafunzo kwa watendaji wa Halmashauri na Mikoa juu ya usimamizi wa fedha, manunuzi, ukaguzi na majukumu yao kwa wananchi pamoja na uwajibikaji.

on Thursday, February 13, 2014